Reisverslag Togo en Benin: do 22 december 2005 t/m do 12 januari 2006 (deel 1: Togo)

(naar deel2: Benin)(naar Foto’s)(naar Reizen pagina)

Hélène Loones Antwerpen	Chris Droogh Warmond	Alma Verbunt Zutphen
Samira Lahdahda Den Haag	Lourens en Bianca Waddinxveen	Marcel en Tine Pijnacker
Karel en Bianca Amsterdam	Anani Lawson Lomé, Togo	Tutu, Fousseni, Kommi, Sadiko Togo

Donderdag 22 december (Amsterdam -> Lome)

Deze ochtend, nog voor de spits, vertrek ik naar Schiphol en ben er mooi op tijd. Het vliegtuig zal om 10:30 vertrekken, maar in verband met de kerstdagen worden we twee en half uur van te voren verwacht, om 8:00 dus.

In het vliegtuig zit ik naast een belgische vrouw, Leen, die ook deze reis heeft geboekt, en voor mij zit ook een stel, Marcel en Tine die ook deel uitmaken van de groep.

Aangezien Togo en Benin enigszins bijzondere landen zijn lijkt mijn verwachting uit te komen dat er bereisde en wat oudere mensen meegaan op deze reis.

In Parijs kom ik de rest van de groep tegen, Karel en Bianca, Lourens en Bianca, Samira en Alma.

We zijn nu met z’n tienen hoewel ik dacht dat er elf mensen in de groep zouden zitten.

Als we uit Parijs vertrekken hebben we een vertraging van 2 uren en door aardig wat turbulentie onderweg klinkt er bij het landen in Lome, de hoofdstad van Togo, een licht opgelucht applaus in het vliegtuig.

In het vliegtuig bleek ook een beroemde voetballer te zitten die zich in Togo moet melden voor de Africa-cup.

Hij oogste veel bewondering en ook applaus.

Er staan behoorlijk wat togolezen te wachten op het vliegveld. Velen halen familieleden op, in verband met de feestdagen. Op de ramen staat in grote letters gespoten: “Bonne Noel 2006”

Karel en Bianca missen bij de bagage-band hun slaapzakken en moeten hiervoor wat papieren invullen. Het is voor hun niet de eerste keer dat ze dit meemaken, maar goed, dit is dan ook hun 70^e reis.

In Lome blijkt er inderdaad nog een 11^e persoon in de groep te zitten: Chris, een man van 54 die net als ik in de automatisering werkt. Mijn kamer- en tentgenoot voor de komende 3 weken.

We zien hier ook onze reisbegeleider voor de hele reis. Doordat een nederlander op het laatste moment de reis niet kon begeleiden hebben we een togolees gekregen: Anani Lawson. Hij heeft van 1971 t/m 1976 in Nederland gewoond en spreekt nog steeds behoorlijk goed nederlands. Hij werkt bij het ministerie van toerisme in Togo en, zoals later zal blijken, weet bijzonder veel van Togo en Benin en van de voodoo.

In het hotel staat een kerstboom, het is warm, zo’n 28 graden, we drinken wat biertjes in de bar en slapen tegen half 1. Het was al met al een lange dag…maar we zijn in Togo…

Na het lezen over voodoo vooraf zijn we nu in het land zelf, om meer mee te maken van animisme, voodoo en fetishes. En we hebben wat gelezen…bijgaand een korte samenvatting waarmee de rest van dit verslag begrijpelijker wordt::

Het animisme is het geloof in zielen en geesten, een wereldbeschouwing waarbij zowel in levende als in dode dingen een individuele ziel (bijv. van een gestorvene) of geest wordt verondersteld

Voodoo is een vorm van animisme. Eigenlijk wordt het woord  voodoo gebruikt voor een geest, halfgod of intermediair. Voodoopriesters kunnen snel bezeten worden door een voodoogeest, die zo zijn emoties kan uiten door een menselijk kanaal.

De geesten worden aangeroepen voor harmonie en vrede, geboorte en we-
dergeboorte, het toenemen van geluk, materiëel geluk en vernieuwde gezondheid. Des-
ondanks ziet men de Voodoo rites en rituelen nog steeds als boosaardig en duivels.
Natuurlijk kent de Voodoo cultuur ook Zwarte Magie, maar dat kent iedere religie.

Een fetish is een, vaak hol, voorwerp (beelden, delen van dieren, planten) dat door een voodoogeest (een vooroudergeest of een natuurgeest) bewoond kan worden.
Een tovenaar kan een geest overhalen om zich in een
voorwerp te laten "vangen". Je kan ze dan voor bij hun karakter passende zaken als
hulp aanwenden.
De eigenaar van de fetish, een fetishpriester (een sjamaan, medicijnman of voodoopriester) heeft de verantwoordelijkheid om deze geest gunstig gestemd te houden en is voor deze geest verantwoordelijk

Een fetish priester kan contact maken met een voodoogeest met behulp van een fetish.

Vrijdag 23 december (Lomé)

In tegenstelling tot in Nederland is het hier weer lekker vroeg licht. We profiteren hier gelijk van door om 7 uur te ontbijten in het hotel en om 7:45 vertrekken we al met de bus.

We zien nu ook de rest van de togolezen die deze 3 weken met ons meegaan: we maken kennis met Kommi, de lokale gids, Sadiko een hulp, Tutu de kok en Fousseni, Baba genaamd, de chauffeur

5 mensen voor een groep van 11 personen, dat is nogal wat!

Allereerst moet er geld gewisseld worden. De munteenheid is, zoals in veel westafrikaanse landen CFA. 1000 CFA is ongeveer anderhalve euro.

In de bank blijkt de man al gauw door zijn CFA’s heen te zijn, en we moeten wachten totdat ie nieuwe heeft gehaald. Dit duurt nogal even, zodat de hele geldwisseloperatie voor de groep een dik uur in beslag neemt.

Uiteindelijk zijn we klaar en vertrekken we naar de Grand Marché. Dit is een grote markt, met deels overdekt met verschillende verdiepingen Boven zien we de dure kleurrijke kente pagnes (doeken) liggen , die in Europa (vaak in Nederland!) worden gemaakt en die verkocht worden door rijke vrouwen. Zij rijden veelal in een mercedes en worden hierdoor “Nana-benz” genoemd. 

In Togo en Benin zie je vele vrouwen in deze gewaden of kleurrijke jurken met bijpassende hoofddoeken.

Vanaf boven hebben we een mooi uitzicht op de markt.

De Fetish markt

Om half 3 komen we aan bij de beroemde fetish-markt in een afgelegen buurt in Lome. Het is een vreemde markt die helemaal vol ligt met duistere dingen. Van poedertjes, boombasten, schedels van honden, apen en krokodillen tot voodoo-poppetjes sommigen helemaal volgetimmerd met spijkers .

Al gauw komt er iemand die ons de markt gaat laten zien. De hondenschedels worden gebruikt bij het bereiden van een middel tegen hondsdolheid, het wordt hiervoor vermalen tot een poeder dat rechtstreeks in het lichaam wordt toegediend door het te mengen met bloed.

We zien andere schedels die een goede werking hebben tegen kwade geesten.

Van Anani hoor ik dat de marktkooplui veel geld vragen van toeristen voor fetsishes, wel 10 keer zoveel als normaal.

De Fetishmarkt in Lomé. Duistere voodoo-stands met poppetjes, huiden en schedels

Even later worden we in twee groepjes gesplitst en per groepje binnen uitgenodigd bij een fetish-priester voor een verhaal over  fetishes.

We krijgen allemaal 7 fetishes uitgereikt. Het zijn kleine voorwerpjes van een paar centimeter groot waarbij uitgelegd wordt waar ze voordienen.

Zo is er een potentie-fetish: een klein takje kan gebruikt worden om thee van te zetten die potentieverhogend werkt.

Een geluksfetish, een schelpje die je geluk geeft in het leven,

Een reisfetish, Een klein stammetje met een gaatje erin, waaraan een pinnetje met een touwtje is bevestigd. In het gaatje kun wensen dat je een goede reis hebt, waarna je het pinnetje in het gaatje moet doen!

Een colanoot kan je helpen bij het studeren, het zorgt er voor dat je verstand beter wordt.

Een familie-fetish, een klein poppetje, beschermt iemand van de familie (voor elke familielid een poppetje).

Een liefdesfetish: twee kleine stokjes met een doekje erom heen en een stukje bast eraan vastgebonden. De twee geliefden moeten deze in de linker hand houden en op de fetish moet wat parfum gesprenkeld worden waarna de geliefden de naam van de ander 7 keer moet uitspreken. Diegene zal dan van je gaan houden. Succes verzekerd!

Uiteraard werken de fetishes alleen maar als ze zijn ingezegend door de fetish-priester.

Na de uitleg vraagt de man welke van de fetishes we willen hebben. Aha, ze proberen dus toch dingen te verkopen, als ik het niet dacht!

Logischerwijs vraagt iemand wat de fetishes dan wel niet kosten, maar daar wordt niet op geantwoord. De man zegt dat het geen winkel is, dus er valt ook geen prijs te noemen.

Ik kies 4 fetishes uit, en wie geen interesse heeft mag naar buiten gaan.

Een voor een gaan we nu naar de fetish-priester. Ik moet de 4 door mij uitgekozen fetishes in mijn handen nemen en mijn naam 3 keer uitspreken. Vervolgens worden de voorwerpjes ingezegend door de fetish-priester. Even later mag ik naar een ander vertrekje waar de prijs, door het gooien van enkele colanoten wordt bepaald. Mijn 4 kleine fetishes gaan mij 60.000 CFA’s (EUR 90) kosten, dat zijn nog eens bedragen zeg!

Ik biedt 5000 CFA’s (EUR 7,50), waarop de twee mannen mij verontwaardigd aankijken. Volgens hen is het mij niet duidelijk dat het hier om echte fetishes gaat…hmmmm…

Uiteindelijk geef ik ze 10.000 CFA (EUR 15,00) , dat lijkt me nog een heel bedrag, en ach, het was een interessant verhaal!

Na nog enkele foto’s op de markt te hebben gemaakt merken we dat er steeds meer kinderen komen die dingetjes proberen te verkopen. Waar komen ze allemaal wel niet vandaan? Ik koop een paar poppetjes voor een habbekrats en we vertrekken met de bus. Bijzondere markt hoort! Tegen 15:00 laten we Lomé achter ons.

In de bus bekijk ik de fetishes die ik gekocht heb, ze zijn erg klein, maar goed, mijn reis is beschermd. De meningen over deze vorm van geld verdienen aan toeristen verschillen behoorlijk zo blijkt aan de diverse discussies in de bus…

Voodoodans

We rijden naar Avedji voor een voodoodans. Avedji is een klein dorpje niet heel ver van Lomé af.

Als we er aankomen is de dans al bezig. Er staat ook een bus, en we zien bij de dans andere toeristen die ook kijken….

De dans is geweldig en gaat gepaard met veel getrommel. Af en toe raakt iemand in trans en valt met een gil op de grond. Andere voodoodansers pakken haar (voor zover ik het kan zien is het altijd een vrouw) op en dragen haar naar een fetish die in een klein schuurtje vlakbij staat.

Voodoodans in Avedji

Onze “mede-toeristen” houden het op gegeven moment voor gezien en vertrekken. We zijn dan de enige toeschouwers nog.

De dans wordt gehouden, zo blijkt, voor een vrouw die hoogzwanger is. Ze heeft eerder een miskraam gehad en deze dans moet haar behoeden dat het opnieuw misgaat. Na de dans vindt een ritueel plaats waarbij zij wordt behandeld met alcohol en verf op haar lichaam. Hierna vind een processie plaats naar het graf van haar miskraam.

Bij het graf vindt opnieuw een ritueel plaats, waarbij de grond van het graf nat wordt gemaakt.

Voodoo ritueel voor voorspoed van nieuw leven

Het is donker en het voodooritueel lijkt ten einde.

We gaan naar onze tenten vlakbij en maken kennis met de “koning” van Avedji.

Het is erg wennen aan het begrip koning. Dit blijkt een naam te zijn voor de chief, de belangrijkste man van het gebied waarover iemand koning is.

Deze koning blijkt al 25 jaar in het leger te hebben gediend en sinds 3 december is hij koning van Avedji. Hij ziet er jong uit, 54 jaar zou ik hem zeker niet geven.

We eten soep en karper met saus en rijst, het smaakt allemaal erg goed naar deze zeer indrukwekkende dag.

Zaterdag 24 december (Avedji -> Kpalimé)

Deze morgen maken we een korte wandeling door Avedji. Een groep is bezig met het bouwen van een huis. Bij het bouwen van een huis helpt iedereen mee…stenen waren gemaakt van klei in de juiste samenstelling. Doordat er veel mensen tegelijk bezig zijn gaat het bouwen erg snel. Binnen 30 dagen is het huis klaar.

Even later vertrekken we naar het plaatsje Seko en bezoeken een medicijnman.

Buiten wappert een vlag met de kleuren rood-blauw-wit. Het is de voodoo-vlag. Rood en blauw staan voor kwaad, wit voor goed.

We maken eerst kennis met de medicijnman en hij vertelt dat zijn vader zeer gerespecteerd was. Zijn vader had officiele erkenningen van de regering van Togo en van de regering van Benin. Deze erkenningscertificaten hangen aan de muur en mag iedereen zien.

Hij vertelt dat er regelmatig mensen uit Europa komen voor genezing

Deze medicijnman heeft het werk van zijn vader overgenomen.

We krijgen een rondleiding langs fetishes. In de fetishes huizen voodoo-geesten die de medicijnman, als fetish-priester, kan aanspreken (zie uitleg aan het begin). Eén van de fetishes heeft allemaal sloten op zijn lichaam.

Als ik vraag waar de fetish voor dient zegt de man dat de voodoogeest die hierin woont mensen kan bevrijden, mensen die onterecht in de gevangenis zitten vrij kan krijgen…de fetish van de bevrijding zeg maar.

Bij een andere fetish mogen we absoluut niet flitsen met onze fototoestellen.

Het blijkt een fetish te zijn waar de voodoogeest van de bliksem in huist….

Het is zeer indrukwekkend om te zien allemaal!

Fetishes waarmee voodoogeesten en geesten van voorouders aangesproken

kunnen worden worden door de fetish priester.

Even later rijden we terug naar Lomé om te eten en zetten nu definitief koers naar het noorden.

In de bus vertelt Anani dat er zo’n 80.000 toeristen per jaar naar Togo komen, waarvan 2/3 de binnenlanden intrekt. Dit lijkt me allemaal nog erg veel.

In het plaatsje Kpalimé bezoeken we een markt. We zien een stoet vrouwen lopen in mooie witte gewaden. Ze collecteren voor de kerk in verband met de kerst. Even later drinken we een biertje in een bar. De ingang van de bar is versierd met een mooi gordijn gemaakt van kroonkurken.

Zondag 25 december (Kpalimé)

Deze dag gaan we de natuur in. We rijden vandaag door een heuvelachtig gebied langs koffie- en cocaoplantages naar de bosrijke regio Klouto. Het is een mooi gebied waar veel te zien is. Een lokale gids, Prosper, gaat ons deze dag begeleiden. Hij verdient zijn geld met het vangen en verkopen van vlinders en met het maken van schilderijen met natuurverf. In zijn huis hangen een aantal mooie exemplaren van zowel vinders als van schilderijen.

Prosper laat voordat we de natuur in gaan nog enkele zwarte schorpioenen zien, die hij gewoon over zijn handen laat lopen…deze beestjes hebben geen hoge aaibaarheidsfactor vind ik.

In de natuurwandeling die we maken is veel te zien, Ananasplanten, koffieplanten, bananenbomen.

Een vrouw is fu fu aan het maken van gekookte en daana gepureerde yamwortels, met een grote stok moet de fufu gekneed worden tot een plakkerige bal.

Prosper vangt vlinder met een groot net. Het valt op dat er erg veel kleurige en grote vlinders zijn,

De middaglunch vindt plaats in het bos. Tijdens deze lunch gaat prosper aan de slag met enkele schilderijtjes van natuurverf. De verf is gemaakt van allerlei planten, bomen en vruchten uit de natuur.

De schilderijtjes zijn eenvoudig, maar het is natuurlijk ook maar een demonstratie.

Veel mooie vlinders, hier gevangen door Prosper

We zien vrouwen lopen in mooie kleren, het is tenslotte 1^e kerstdag en ze zouden best eens naar de kerk kunnen gaan.

We zien een mooi kerkje en een bord die de weg wijst naar de bibliotheek, waar 500 boeken liggen.

Best bijzonder, want ik heb, zelfs in de grote steden, haast geen boeken gezien.

Als we terug zijn zien we enkele jongens djembé spelen. Dat is leuk om te zien, en even later mag ik ook even op de trommel.

Bianca en ik leren een ritme van  een togolees

Van Marcel en Tine leen ik wat leesvoer waarin de voodoo nader wordt uitgelegd. Ook zij hebben zich voorbereid op de reis, en het is interessant om te lezen.

’s Avonds gaan we naar een dorpje in de buurt om te eten. Er wordt getrommeld en feest gevierd. Eerste kerstdag gaat niet ongemerkt voorbij.

Na het eten wordt een mooie dansvoorstelling gegeven, die gevolgd wordt door vuurspuwers…

Maandag 26 december (Kpalime->Badou)

Deze ochtend vertrekken we richting Badou.

Onderweg stoppen we bij een katholieke kerk. Als we er aankomen is er nog een dienst bezig. De dienst loopt ten einde, want enkele priesters komen in lange gewaden de kerk uit en lopen in optocht om de kerk heen. De voorste houdt een potje met wierrook vast. Het ziet er indrukwekkend uit.

Het bijzondere aan de kerk is dat deze volledig gebouwd is van materialen uit de omgeving.

Het is een behoorlijk grote kerk ook, met een winkeltje erbij waar wat ansichtkaarten te koop zijn.

Op de ansichtkaarten staan bijbelse gebeurtenissen afgebeeld, steeds met zwarte mensen. Op zich wel bijzonder en ik koop er een paar.

Uiteindelijk rijden we verder naar Badou. Als we hier aankomen willen we naar de beroemde Akloawatervallen. Hiervoor moeten we een kaartje kopen voor 1500 CFA (EUR 2,25) p.p.

Er zijn 8 mensen van de groep die naar de waterval willen, het is verbijsterend om te zien hoeveel mensen er met ons meegaan, een stuk of 8 wel. Wat een onzin voor zo’n korte tocht.

Er wordt op gegeven moment stevig ruzie gemaakt over wie er met ons mee mag, en uiteindelijk gaan er 4 (officiele) gidsen mee. De tocht naar de watervallen duurt zo’n 45 minuten en is zeker niet zwaar.

Het is behoorlijk warm, dus helemaal niet verkeerd om hier even te gaan zwemmen.

Zwemmen bij de Akloawaterval

Op gegeven moment gaan we terug en met de bus gaan we naar het, toch wel weer redelijk luxe, hotel.

Samira, Chris, Lourens, Bianca en ik besluiten buiten de deur te gaan eten en we trekken de stad in. Het vinden van een restaurantje valt tegen. Wat zeg ik, het valt bitter tegen! Er is gewoon helemaal niets te vinden. Op gegeven moment leggen wij ons er bij neer dat we niet in staat zijn om een restaurant te vinden in Badou en we keren om naar het hotel. Samira koopt in een winkeltje doperwtjes en tonijn. De kok in het hotel wil hier wel een salade van maken en dat doet ie erg goed.

Dinsdag 27 december (Badou -> Sokodé)

Deze ochtend vertrekken we richting Sokode. Het is een behoorlijke afstand, maar gaat over goede geasfalteerde weg, een oude route die in de koloniale tijd reeds werd aangelegd.

We rijden via het plaatsje Atakpamé en als we hier aankomen bestellen we bij een restaurantje eten. De kok is hiermee aan het werk gezet en we gaan op zoek naar kente-wevers, die in de buurt van Atakpame werkzaam moeten zijn.

Kente wevers bij Atakpamé

Kente is een kleurrijke stof die in lange smalle repen wordt geweven en waar vervolgens de meest prachtige kleding van gemaakt wordt, onder andere voor de koninklijke families.

Een wever doet ongeveer een dag om een kleed te maken. De wat meer ingewikkelde motieven nemen wat langer in beslag. Tine en Bianca kopen allebei een doek, zodat we een paar tevreden wevers achterlaten.

Na het eten gaan we verder richting Sokodé en onderweg stoppen we nog bij een Tchebebe-stam.

’s Avonds wonen we een spectaculaire vuurdans bij van enkele leden van de Tem-stam die deze oude traditie van generatie op generatie hebben overgedragen.

De mannen van deze bevolkingsgroep hebben in vroegere tijden vele oorlogen gevoerd en na elke oorlog werd tijdens de vuurdans hun thuiskomst gevierd.

Onder de begeleiding van drumslagen naderen de vuurdansers de vlammen. Met gloeiende kolen uit het vuur bestrijken ze hun lichaam zonder dat dit tot brandwonden leidt en stoppen deze kolen zelfs in hun mond. Ook lopen ze door het vuur met blote voeten. Hoe ze dit doen zonder pijn te voelen is mij een volkomen raadsel gebleven.

Een vuurdanser in trans loopt met blote voeten door het vuur!!

Na afloop van de dans gaan we terug naar het hotel. Dit hotel ligt een beetje te ver van het centrum om naar een disco te gaan, er gaat helaas geen discobus….

We besluiten ons verder te bekwamen in het afrikaanse bordspel Awale.

Woensdag 28 december (Sokode -> Djamdé)

Deze ochtend vertrekken we richting Djamdé vlakbij Kara.

Onderweg bezoeken we een dorpje van de Kotokoli-stam. Hun erf is te herkennen aan de bijzondere graansilo’s.

Hierna gaan we verder richting Bassar. In Bassar eten we en rijden vervolgens door naar Bandjeli.

Hier zien we een hoogoven. Vroeger waren er in de omgeving zo’n 700 van deze hoogovens.

De vervaardiging van ijzer neemt hier een belangrijke plaats in in het dagelijkse leven

In de hoogoven gaat voor 1/3 deel houtskool, vervolgens ijzererts en tenslotte weer 1/3 deel, zorgvuldig geselecteerde, kolen. Alleen oude vrouwen weten welke kolen geschikt zijn voor dit produktieproces en zij koesteren dit geheim. Dwalend door de heuvels rondom de dorpen zoeken ze de juiste kolen.

Het totale processen van het opstoken van de hoogoven duurt 7 dagen. Deze hoogoven werd voor de laatste keer gebruikt in 1988, waarbij 20 kilo ijzer geproduceerd werd.

We rijden door het plaatsje Djamdé waar we zullen overnachten, in de verte is een mark bezig.

We slapen bij een school en zijn op bezoek bij de Kotokoli-stam, ofwel de Tem.

Donderdag 29 december (Djamdé -> Kara)

Deze ochtend maken we een korte wandeling door het gebied waarbij we verschillende huizen van de kotokoli bekijken. Ook komen we door het gebied waar gisteren de markt bezig was.

Na de wandeling vertrekken we naar Kara, niet ver van Djamdé vandaan.

In Kara kunnen we weer genieten van een luxe hotel met zwembad! Toe maar weer….

Chris en ik eten bij een restaurantje niet ver van het hotel.

We bestellen allebei iets waarvan we niet weten wat het betekent, ons frans is niet heel erg goed.

Uiteindelijk blijk ik niertjes en hij levertjes te krijgen. Het smaakt bijzonder goed en wordt geserveerd met een smaakvolle pittige saus.

Deze middag hebben we geen programmapunten en we besluiten een internetcafeetje op te zoeken. Die zowaar aanwezig. Het is niet duur: 300 CFA (EUR 0,45) voor een uurtje internetten, met nog een redelijk snelle verbinding ook. Hierna gaan we nog even het terras op om wat te drinken

’s Avonds zoeken Chris, Lourens, Bianca, Alma en ik een restaurantje op uit de rough guide, Le Gril, we komen Anani tegen en die gaat met ons mee eten.

In Le Gril is het gezellig druk. Een tafeltje verderop zitten twee mannen te eten, Anani kent er eentje van. Het is een oud-minister van landbouw. Hij is naar Kara gekomen om het bezoek bij te wonen van de president van Togo aan deze stad. Die zal morgen om 10 uur bij het congresgebouw zijn voor een feestelijke plechtigheid.

Vrijdag 30 december (Kara)

Deze ochtend maken we een wandeling in de omgeving van Kara. De stam die hier woont is de Landa en we zien een smederij en een potterij.

Smederij in de omgeving van Kara

Uiteindelijk klimmen we nog een stuk. Het is leuk om door dit landschap te lopen en van alle kanten het klinken van de smederijtjes te horen.

Boven op een berg zien we een kruis staan, het hoogste punt in de omgeving. Dat moet de 810 meter hoge top zijn van de Mount Kabyé

Chris, Karel, Marcel en ik besluiten er naar toe te gaan, maar dat is nog een behoorlijke klim in de hitte.

Eigenlijk is er niet echt een weg naar de top, het gaat meer van dorpje naar dorpje. Hierdoor is de route veel langer geworden dan we hadden gedacht.

Omdat de rest van de groep niet mee is en beneden wel ergens op ons zal wachten besluiten we toch maar niet helemaal door te gaan naar de top en op gegeven moment keren we om.

Als we terug zijn stappen we in de bus en keren terug naar Kara.

Vlak bij Kara zien we een korte file, dat is raar want zoveel auto’s rijen er ook weer niet in Togo.

De oorzaak van de korte file is een optocht.

We zien een groep dansende mensen met trommels en….een grafkist. De kist wordt meegenomen op de hoofden tijdens het dansen.

Het blijkt een begrafenis te zijn. Dit is de manier zoals de togolezen hun doden naar het graf brengen, en dat is dus een stuk levendiger als bij ons!

Even verderop worden we tegengehouden door een politieman. We mogen het kruispunt niet over. Wat een onzin! Het is helemaal niet druk op het kruispunt. Het blijkt dat de president hier zo langskomt, terug van de plechtigheden bij het congresgebouw. Ok, eventjes wachten dan maar, uiteraard het fototoestel goed opborgen, want hier willen we geen problemen mee krijgen.

Het wachten duurt lang, wel 3 kwartier…Uiteindelijk komt de president dan langs, een luxe wagen met wat togoleze vlaggetjes erop. Gevolgd door een militaire wagen met luchtafweergeschut….hmmm…beetje overdreven lijkt mij!

Om 15:00 vertrekken we voor een dansoptreden in de buurt.

De dans is even buiten Kara bij de Faurue Gnassingbe.

Als we er aankomen zijn de dansers (mannen, geen vrouwen deze keer) nog niet klaar.

Ze hullen zich nog in feestelijke kledij en knopen ritmebandjes aan hun enkels.

De dans is leuk om te zien.

Aan het einde vraagt Bianca of ze mee mag doen, en dat kan de plaatselijke bevolking wel waarderen. Bianca kan zo ie zo al wel goed dansen, in Nederland zit zij op afrikaans dansen.

Traditionele dans van de Faurue Gnassingbe vlakbij Kara

’s Avonds terug in Kara zoeken we een ander eettentje op, Le Jardin.

Hier is het niet druk, er zit een stel even verderop, ook toeristen, verder is het leeg.

De garnalen en nassi die ik bestel smaken prima.

Als het enige andere stel vertrekt groeten ze ons. Het blijken nederlanders te zijn en ze hebben alles gehoord!

Gelukkig hebben we geen gekke dingen gezegd….

Het is 22:30 als we gaan slapen…

Zaterdag 31 december (Kara -> Taberma)

Deze ochtend hebben we “vrij” in Kara en we slapen uit tot 8:30.

Er zijn geen actiepunten dus we doen het heel rustig aan en ontbijten in het hotel.

In Kara is niet veel te beleven. Op gegeven moment ga ik nog wel eventjes richting markt om een paar foto’s te maken. Verder is het behoorlijk warm (36 graden) en we doen niet veel.

Tegen 13:00 vertrekken we naar de Tabermavallei (Kandé is 55 km en dan nog 12 km verder)

Na onze bagage te hebben uitgeladen bezoeken we een dorpje van de Taberma stam in de beroemde Taberma vallei. Het zijn mooie en bijzondere bouwwerken waarin de Taberma woont.

Ze zijn gemaakt met een geavanceerde bouwstijl: laag voor laag worden de huizen gebouwd door ballen van modder op elkaar te stapelen. Vervolgens worden de muren glad gestreken en gedecoreerd.

De bouwwerken, tata’s genaamd, lijken haast wel kasteeltjes en ik schat dat deze bijzonder oud moeten zijn. Het zijn een soort kleine vestinkjes, ooit gemaakt door de Taberma om uit de handen van slavenhandelaren te blijven.

Op de vraag hoe oud deze kasteeltjes zijn volgt het verrassende antwoord: ongeveer 9 jaar.

Hoewel het er allemaal erg mooi uitziet gaan ze blijkbaar niet eeuwen mee. Het zal bij regen toch enigszins beschadigen.

Het animistische geloof heeft hier nog steeds veel invloed en tussen de huizen zien we offerplaatsjes en fetishes bij de ingangen van huizen.

De bouwstijl van de Taberma-stam is beroemd en een toeristische trekpleister

De Taberma-stam weet wel wat toeristen zijn. Bij elk fototoestel wordt gekeken of ze er geld aan kunnen overhouden en als we teruglopen wordt er door de kinderen van alles geprobeerd om spulletjes te verkopen aan ons.

Aangezien mijn buren in Nederland uilen verzamelen koop ik een uiltje, en verder nog een gitaarspelertje.

’s Avonds is het oudejaarsavond.

We zijn terug bij onze tenten en er zijn aardig wat mensen uit de buurt die naar ons komen kijken.

Ze zijn ook aan het bedelen en dat is soms best wel moeilijk. Je kunt ze niet van alles gaan geven, dan is het hek van de dam…

Ik speel wat op de djembé van Lourens en even later komt Sadiko, die kan het toch net weer even beter.

Tutu blijkt jarig te zijn en er wordt enigszins aandacht aan besteed. Het wordt een leuke avond waarbij gedanst, gezongen en gelachen wordt.

Op gegeven moment krijgen alle aanwezigen oliebollen uitgedeeld en even later schenkt Tutu gin voor wie wil.

Op de camping bakt Marcel oliebollen op oudejaarsavond

Op gegeven moment geeft Lourens een teken van stilte, alle kindertjes zijn gelijk stil.

Vervolgens zet hij ze keurig in een rijtje, ze begrijpen amper wat ze overkomt.

De kindertjes moeten hun handen leggen op de schouders van degene die voor hun staat. Ze doen het allemaal gewillig.

Hierna loopt Lourens naar voren en gaat voor de voorste staan. Hij zet een polonaise in. De kindertjes kijken verbaasd en snappen er even niets van, maar hebben veel plezier!

Oudejaarsavond op de camping bij de Taberma

Tegen twaalven is er geen vuurwerk. Vuurwerk is namelijk verboden in Togo, maar we delen sterretjes uit en het wordt best nog wel leuk zo. Wel jammer dat een aantal mensen van de groep op dat moment al niet meer aanwezig is, zij liggen in de tenten al in een diepe slaap.

Zondag 1 januari (Taberma (Togo) -> Somba (Benin))

Ik wordt vroeg wakker, na de jaarwisseling hadden we het verder niet heel laat gemaakt.

Er wordt geroepen in de verte “Bon Année!”, er wordt teruggeroepen “Bon Année!”.

Dit gaat vanaf dit moment de hele morgen door…het is niet laat als we opstaan.

We gaan opnieuw naar de Taberma voor een wandeling in de omgeving.

Deze wandeling is niet echt leuk, want de kinderen laten ons niet meer met rust, ze vragen om geld, om kadootjes, eigenlijk om alles…bedelen…

Waarschijnlijk zijn ze door vorige groepen toeristen geworden zoals ze nu zijn…zonde…

Op zich is de klim wel mooi, we komen bij een opening in de rotsen uit waar vroeger de Taberma-voorouders zich hadden gevestigd om uit de handen van slavenhandelaren te blijven.

We hebben een mooi uitzicht op de tata’s.

Op gegeven moment gaan we terug naar de tenten en pakken de bagage, vandaag gaan we de grens over naar Benin.

Na het eten gaan we eerst weer naar de Taberma voor een trommel/dansvoorstelling.

De mensen hebben nu allemaal hun mooiste kleren aangetrokken, maar van een duidelijke show is geen sprake. Iedereen loopt wat door elkaar heen te dansen.

Een paar mensen dragen een tabermahelm met hoorns. Deze zien we vaak terug op ansichtkaarten.

Even later gaan we verder met de bus, de grens blijkt niet ver te zijn. In Benin is het een uur later dan in Togo, de klok moet dus een uurtje vooruit. Het is nu weer net zo laat als in Nederland.

-- Einde deel 1 --

(naar deel2: Benin)(naar Foto’s)(naar Reizen pagina)